Trybunał Sprawiedliwości UE rozpoznał skargę Grupy Warzywna sp. z o.o. przeciwko Dyrektor Izby Administracji Skarbowej we Wrocławiu na decyzję określającą kwotę nadwyżki VAT w wysokości wynikającej ze skorygowanej deklaracji oraz nakładającą na Grupę Warzywną sankcję w postaci dodatkowego zobowiązania wynoszącego 20 % kwoty zawyżenia zwrotu VAT nienależnie żądanej.
Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z pytaniem prejudycjalnym: „Czy dodatkowe zobowiązanie podatkowe takie jak przewidziane w treści art. 112b ust. 2 VATU jest zgodne z przepisami dyrektywy VAT a w szczególności art. 2, art. 250, art. 273, art. 4 ust. 3 TUE, art. 325 TFUE i zasadą proporcjonalności?”.
Trybunał w orzeczeniu uznał za sprzeczne z dyrektywą VAT polskie przepisy nakładające na podatnika, który błędnie zakwalifikował transakcję zwolnioną z VAT jako transakcję podlegającą temu podatkowi, sankcję wynoszącą 20% kwoty zawyżenia zwrotu VAT nienależnie żądanej, w zakresie, w jakim sankcja ta ma zastosowanie bez rozróżnienia zarówno w sytuacji, w której nieprawidłowość wynika z błędu w ocenie popełnionego przez strony transakcji co do podlegania przez dostawę opodatkowaniu, który to błąd cechuje brak przesłanek wskazujących na oszustwo i uszczuplenia wpływów do skarbu państwa, jak i w sytuacji, w której nie występują takie szczególne okoliczności.
W orzeczeniu Trybunał przypomniał polskiemu fiskusowi, iż sankcje takie nie mogą zatem wykraczać poza to, co jest niezbędne do osiągnięcia celów obejmujących zapewnienie prawidłowego poboru podatku i zapobieganie oszustwom podatkowym. Dla dokonania oceny, czy sankcja jest zgodna z zasadą proporcjonalności, należy uwzględnić w szczególności charakter i wagę naruszenia, którego ukaraniu służy ta sankcja, oraz sposób ustalania jej kwoty (wyrok z dnia 26 kwietnia 2017 r., Farkas, C‑564/15, EU:C:2017:302, pkt 60).
O ile trybunał wskazał, iż art. 112b ust. 2 VATU co do zasady jest zgodny z przepisami unijnymi, o tyle sposób ustalania kwoty sankcji nie daje organom podatkowym możliwości zindywidualizowania nałożonej sankcji w celu zapewnienia, by nie wykraczała ona poza to, co jest niezbędne do realizacji celów polegających na zapewnieniu prawidłowego poboru podatku i zapobieganiu oszustwom podatkowym.
Praktycznym aspektem dla polskiego podatnika będzie możliwość ubiegania się o zwrot zapłaconego dodatkowego zobowiązania, nałożonego z uwagi na nieprawidłowe rozliczenie VAT, gdy organ na zasadzie automatyzmu nałożył dodatkowe zobowiązanie nie badając sytuacji podatnika i okoliczności związanych z popełnionym przez podatnika błędem.